Opis. Roślina wysokości 10-20 cm, o ukośnie podnoszącym się kłączu, z cienkimi rozłogami. Łodyga w nasadowej części okryta pochwami starych, obumarłych lisci, wyżej ulistniona, w górze rozgałęziona. Liście ciemnozielone, równowąskie, rynienkowate, z wgłębieniami na końcu blaszki, z długą pochwą, nierzadko dłuższe od łodygi. Kwiatostan w postaci grona utworzonego z 3-6(10) kwiatów wyrastających w kątach przysadek na szypułkach długości do 10 mm. Kwiaty niepozorne, niezróżnicowane na kielich i koronę, złożone z 6 żółtawozielonych działek okwiatu długości 2,5-3 mm, stojących w 2 okółkach. Pręcików najczęściej 6, rzadko 7 lub 8. Słupki w liczbie3-6, o bardzo krótkich szyjkach i znamionach w wyrostkami. Owoc w postaci torebki długosci 5-7 mm, zawierającej 2 nasiona, rozpadającej się na 2 części. Nasiona jajowate, długości około 4 mm. Kwitnie od maja do lipca. Populacje liczą niekiedy setki osobników.
Rozmieszczenie. Występuje na niżu, głównie na Pomorzu Zachodnim, Warmii i Mazurach, w zachodniej części kraju oraz na Lubelszczyźnie; w Polsce środkowej rzadko; w górach bardzo rzadko.
Siedlisko. Rośnie najcześciej na torfowiskach niskich i przejściowych, rzadziej wysokich oraz na obrzeżach dystroficznych jezior.
Zagrożenie i ochrona. Gatunek zaliczony w Polsce do grupy zagrożonych wymarciem. Zanika wskutek osuszania torfowisk oraz procesów sukcesji roślinności. Od 2004 r. podlega scisłej ochronie gatunkowej.
Źródło: Flora Polski Rośliny chronione, H. Piekoś-Mirkowa, Z. Mirek, Warszawa 2006
Bagnica torfowa, znana również jako „błotnica sitowa” albo „drążnica” to niepozorna „trawka” spotykana czasem na bagnach. Choć wąskie liście, proste, wzniesione łodygi i niepozorne kwiaty sugerują jej przynależność do traw lub turzyc, to jednak szereg cech (np.: owoce w postaci mieszków) wskazuje na jej wybitną odrębność. Jest to roślina tak nietypowa, że dla niej jednej utworzono cały osobny rodzaj i odrębną rodzinę. Takie osamotnione w swoim taksonie gatunki określa się mianem monotypowych („jedynych w swoim typie”, niepodobnych do pozostałych).
Bagnica jest dość częsta na otwartych, dobrze zachowanych trzęsawiskach południowej Skandynawii, Europy Wschodniej i Środkowej, Syberii i Ameryki Północnej. Oderwane, oddzielone od zwartego zasięgu stanowiska tego gatunku spotyka się na torfowiskach wysokich i przejściowych (mszarach i turzycowiskach) Alp, Karpat czy Sudetów.
Główną przyczyną ustępowania bagnicy jest osuszanie torfowisk. W Polsce, podobnie jak w całej Europie, większość stanowisk tego gatunku już nie istnieje. Stosunkowo najwięcej ocalało na Mazurach, Suwalszczyźnie, Polesiu Lubelskim i Roztoczu, natomiast na Mazowszu, w Karpatach i Sudetach gatunek ten niemalże zaniknął. W Wielkiej Brytanii bagnica posiadała kilka stanowisk, rozsianych po całych wyspach, ale zachowała się tylko na jednym, na słynnych mokradłach Rannoch Moor w Szkocji (stąd angielska nazwa bagnicy „Rannoch rush” – „turzyca z Rannoch”). W większości krajów, także w Polsce, bagnica stała się gatunkiem ściśle chronionym.
Swoją łacińską, niezwykle trudną do wymówienia i zapamiętania nazwę, zawdzięcza bagnica pewnemu szwajcarskiemu naturaliście. Linneusz nazwał tę roślinkę Scheuchzerią, aby uhonorować szwajcarskiego lekarza, podróżnika oraz miłośnika górskich jezior, lodowców i młak Jana Jakuba Scheuchzera (1672-1733). Scheuchzer był człowiekiem bardzo pobożnym, a celem swojego życia uczynił znalezienie niepodważalnych, materialnych dowodów biblijnego Potopu. Za pozostałości tej katastrofy uważał obserwowane przez niego skamieniałości ryb, mięczaków i skorupiaków. Szczególnie przywiązany był do dwóch skamielin, wykopanych spod szubienicy w Altdorfie. Scheuchzer konsekwentnie przedstawiał je jako pozostałości kręgosłupa przedpotopowego grzesznika, który nie przeżył biblijnej katastrofy. Dopiero w 1811 roku inny przyrodnik Jerzy Cuvier zdemaskował znalezione przez Scheuchzera skamieliny jako pozostałości prehistorycznej salamandry.
Nasiona bagnicy torfowiskowej, tego unikatowego świadka (i ofiary) zmian klimatu, umieszczonego na „Czerwonej liście roślin i grzybów Polski” z kategorią E (krytycznie zagrożona, bliska wymarcia), zabezpiecza się w banku nasion w Powsinie, w ramach projektu „FlorNaturOB" oraz w IOP PAN w Krakowie, w ramach podobnego programu „Ochrona górskich populacji roślin poprzez bank genów, hodowlę i wprowadzanie na stanowiska naturalne”, (znanego szerzej jako projekt „Antałówka”).Źródło: www.bagna.pl
